De geroepene, Broer Thijs Weezel Max van

Het wonderlijke premierschap van Jan Peter Balkenende

In de zomer van 2002 kreeg Nederland een premier die alles van het christelijk-sociaal gedachtegoed wist, maar vrijwel geen bestuurlijke ervaring had. Toch twijfelde hij geen seconde. Oud-CNV-voorzitter Doekle Terpstra: 'Jan Peter is een geroepene en een geroepene zegt niet nee.' Zijn ministers leerden hem kennen als iemand die het initiatief niet naar zich toetrok, vergaderingen louter procedureel voorzat en zijn gezag niet liet golden: 'Hij was eerder de notulist dan de leider van het kabinet.' Zijn ambtenaren droegen hem in het begin op handen maar de euforie duurde niet lang. Hij was eigenwijs, lichtgeraakt en kon slecht tegen kritiek: 'Als die werd geuit, sloot hij zich in zichzelf op. Als een Zeeuwse oester.'
Aan het Binnenhof werd gegniffeld om die man met dat brilletje en dat rare kapsel. De grachtengordel moest niets hebben van tegeltjeswijsheden als fatsoen moet je doen. Boris Dittrich, een van de steunpilaren van zijn tweede kabinet, noemde hem 'op beslissende momenten afwezig'. De pers schilderde hem af als brekebeen. Wat niemand begreep, was dat de provincie juist van zo'n antiheld hield. Oud-CDA-voorzitter Marnix van Rij: 'Jan Peter komt écht uit Kapelle in Zeeland, dat is zijn kracht.'
Vijf redacteuren van Vrij Nederland beschrijven het leven en de loopbaan van de professor die vanuit het niets premier werd en nu al aan zijn vierde kabinet toe is.